تفاوت بین صاعقه گیر و برقگیر

تفاوت بین صاعقه گیر و برقگیر درکنار تعریف کامل هریک

صنعت برق و حفاظت از انسان و ساختمان‌ها دربرابر ولتاژهای بالای برق شاخه‌ها و زیرشاخه‌های متعددی دارد، مسلما اصطلاحات این صنعت به دلیل حساسیت بالای آن از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. دو اصطلاح پرکاربرد در این صنعت را می‌توان صاعقه گیر و برقگیر دانست که در این مقاله به تفاوت بین صاعقه گیر و برقگیر (سرج ارستر) پرداختیم. شناخت و بکارگیری درست اصطلاحات صنعت برق در این مقاله موضع بحث ما قرار گرفته است و امیدواریم که بتوانیم در جهت افزایش آگاهی عمومی و تخصصی این مبحث گامی برداریم.

از آنجا که بیشتر تجهیزات حفاظتی مصرفی در صنعت برق با هدف کنترل و هدایت جریان الکتریکی اضافه مورد استفاده قرار می‌گیرند، اغلب اصطلاحات به جای یکدیگر و اشتباها استفاده می‌شوند. در این مقاله بخشی از تجهیزاتی که در حفظ ایمنی نقش دارند مانند: برقگیر، صاعقه گیر، محافظ نوسان برق و میله صاعقه گیر را توضیح داده‌ایم.

برق گیر (Surge Arrester) چیست؟

برق گیر وسیله ای است که برای حفاظت تجهیزات و تاسیسات در برابر خطرات ناشی از ولتاژهای اضافی ناگهانی مانند صاعقه و رعد و برق در شبکه های الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از ویژگی های برق گیرها این است که؛ در برابر ولتاژهای معمولی مقاومت بسیار زیادی در حد عایق الکتریکی دارند. در برابر ولتاژهای آنی مقاومت اندکی از خود نشان می‌دهند و امواج الکتریکی را به زمین منتقل می‌کنند. حدف حداکثری امواج گذرا توسط برق گیر ها سبب شده است که در بین وسایل حفاظتی هم‌تراز خود، به‌عنوان بهترین وسیله حفاظتی شناخته شود. برق گیر ها درون پنل ساختمان یا تاسیسات نصب می‌شوند و از افزایش ناگهانی توان جلوگیری می‌کنند.

صاعقه گیر(Lightning Arrester) چیست؟

اثرات مخرب صاعقه در طول حیات بشر همواره وجود داشته و خسارات جانی و مالی متعددی از طریق اضافه ولتاژ ناگهانی به انسان وارد شده است. برخورد صاعقه افزایش ولتاژ گذرا، جرقه، قوس الکتریکی و …. را در پی دارد، در واقع صاعقه گیر از طریق انتقال اضافه ولتاژ ناگهانی به سمت زمین از سیستم های مختلف محافظ می‌کند. صاعقه گیر را در بیرون و بلندترین نقطه دکل های انتقال یا ساختمان ها نصب می‌کنند به این ترتیب یک مسیر ایمن برای اخلیه ایمن ولتاژ ایجاد می شود.

محافظ نوسان برق Surge Suppressor چیست؟

محافظ نوسان برق (برق گیر گذرا یا محافظ برق) که به عنوان برق گیرهای خانگی یا ولتاژ ضعیف نیز شناخته می‌شوند وسیله ای حفاظتی است که در تابلو برق منازل نصب می‌شود تا جریان های الکتریکی و لتاژهای گذرا را از مدارهای متصل دور کرده و بدین ترتیب از مدارها حفاظت نماید.

میله صاعقه گیر ( Lightning Rod) چیست؟

میله صاعقه گیر یا راد صاعقه گیر در خارج بنا و در بلندترین ارتفاع ممکن در ساختمان یا دکل های انتقال برق نصب می‌شوند و مسیری امن برای عبور ولتاژ اضافه ناشی از رعد و برق و صاعقه به زمین را ایجاد می‌کنند. میله صاعقه گیر سازه را در برابر اضافه ولتاژ ناگهانی صاعقه ایمن می‌نماید.

معرفی کامل برقگیر Surge Arrester

برق گیر یا سرج ارستر از جمله تجهیزات محافظتی جهت محافظت از سیستم های الکتریکی و برقی در برابر اضافه ولتاژهای گذرای ناشی از سوئیچینگ، خطاهای الکتریکی، ضربات پالسی، کاهش بار، رعد و برق و … است. برق گیر داخل تابلو برق یا پنل تجهیزات نصب می‌شود و تجهیزات را از داخل محافظت می‌کند. برق گیرها برای محدود کردن ولتاژ تجهیزات از روش دور زدن یا تخلیه جریان برق استفاده می‌کنند، برای مثال در مقابله با رعد و برق آن را متوقف یا جذب نمی‌کنند، بلکه رعد و برق را منحرف و ولتاژ را محدود می‌کنند. به عبارت دیگر برق گیر یا سرج ارستر ولتاژ گذار را شناسایی و انرژی اضافه را به سیم ارت منتقل می‌کند.

کاربرد های برقگیر

از برقگیر ها در کاربرد های مختلفی استفاده می‌شود، از حفاظت منازل گرفته تا پست‌های برق. برق گیرها روی تیرها رایزر و پست ها، داخل ترانسفورماتورهای لنت، کلیدهای مدار داخل منازل، روی قطب و… نصب می‌شوند. بکارگیری برق گیر منجر به افزایش قدرت انتقالی در خطوط دومداره می‌شود. به طور معمول نصف ظرفیت انتقال مدارها استفاده می‌شود، نیمه دیگر توان مدار در حالت عادی (بدون برقگیر) برای زمان بروز خطا استفاده می‌شود تا توان مدار قطع شده را منتقل نمود.

درصورت نصب برق گیر درصد خطای مدار کاهش یافته از تمام توان انتقالی مدار استفاده می‌شود. دو استاندارد تعریف شده برای برق گیرها شامل استاندارد IEC 60099-4و استاندارد IEEE C62.11 هستند.

برق گیر یا surge Arrester شامل تعدادی قرص از جنس اکسید فلزی غیر خطی (تعداد بستگی به مقدار ولتاژ سیستم دارد) در پوشش محفظه ای از جنس چینی پرسلانی (یا پلیمری) مانند سیلیکون است.

معرفی کامل صاعقه گیر LIGHTNING ARRESTER 

ساده ترین تعریف برای صاعقه گیر را می‌توان این گونه عنوان کرد: وسیله ای که از یک مدار الکتریکی در برابر برخورد صاعقه (آذرخش) محافظت می‌کند را صاعقه گیر می‌نامند. صاعقه گیر مسیری امن برای انتقال قدرت عظیم صاعقه به درون زمین را تضمین می‌کند. در واقع صاعقه چیزی جزء افزایش ناگهانی ولتاژ در اثر ولتاژ گذرا، قوس الکتریکی، جرقه یا افزایش ناگهانی جریان الکتریکی در برندارد. اجزای مختلف صاعقه گیر هر یک وظیفه ای خاص دارند مثلا رادهای هوایی وظیفه جذب صاعقه و هادی های نزولی برای انتقال جریان صاعقه به سیستم ارتینگ استفاده می‌شوند.

یک سازه مرتفع را در نظر بگیرید؛ صاعقه گیر در بالاترین نقطه سازه نصب می‌شود. این سازه می‌تواند دکل انتقال برق، برج، ساختمان یا کارخانه باشد، صاعقه گیر با ایجاد یک مسیر امن جهت تخلیه ولتاژ اضافه ناشی از صاعقه به زمین از جان افراد و سازه محافظت نماید.

تفاوت بین صاعقه گیر و برقگیر

بدون شک هر وسیله ای که در سیستم ارتینگ مورد استفاده قرار می‌گیرد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بسیاری از این تجهیزات ممکن است در مواردی برای استفاده همپوشانی داشته باشند، اما هریک با هدف خاص و کاربرد خاص تولید و استفاده می‌شوند. از این رو شناخت تفاوت بین صاعقه گیر و برقگیر بسیار حیاتی است زیرا گاها مشاهده شده که کارشناسان این حیطه نیز در محاوره برق گیر و صاعقه گیر را به جای یکدیگر بکار برده‌اند.

1. صاعقه گیر در خارج از تاسیسات نصب می‌شود، در حالی که برق گیر در درون پنل تاسیسات نص می‌شود.
2. صاعقه گیر فضای بیرونی تاسیسات را محافظت می‌کند، در حالی که برق گیر فضای داخلی آن را.
3. صاعقه گیر از یک سازه در برابر برخورد صاعقه و افزایش جریان ناگهانی ناشی از آن محافظت می‌کند، در حالی که برق گیر از یک سازه در
4. مقابل صاعقه، سوئیچینگ، ولتاژهای گذرا و خطاهای الکتریکی محافظت می‌کند.
5. صاعقه گیر ولتاژ الکتریکی را به کمک گیرنده های زمین به درون آن منتقل می‌کند، در حالی که برق گیر افزایش ناگهانی جریان را قطع و یک
6. انرژی اضافه را به زمین می‌فرستد.
7. یک برق گیر را می‌توان به عنوان صاعقه گیر بکار بست اما از صاعقه گیر نمی‌توان بجای برق گیر

انواع مختلف برق گیر و صاعقه گیر:

• برق گیر ها انواع مختلفی دارند از جمله: توزیع، حفاظت خنثی، ولتاژ پایین، شبکه، لوله فیبر، جریان مستقیم، سیگنال، ایستگاه ها و …
• صاعقه گیرها انواع مختلفی دارند ازجمله: الکترولیت، اکسید فلزی، بوق، مولتی گپ، و میله ای

معرفی کامل میله یا راد صاعقه گیر Lightning Rod

درواقع میله صاعقه گیر اولین اختراع بنجامین فرانکلین به شمار می‌آید، میله صاعقه گیر یک میله عموما از جنس فلز که در خارج از ساختمان و نوک سازه نصب می‌شود، تا بدین ترتیب با جذی نیروی الکتریکی اضافی از سازه دربرابر خطرات احتمالی صاعقه محافظت نماید. جنس میله صاعقه گیر می‌تواند از فلزهایی مانند مس، آلومینیوم و سایر فلزات رسانا باشد. راد صاعقه گیر با ایجاد یک نقطه برخورد کنترل شده و انتقال انرژی به زمین از سازه و افراد محافظت می‌کند.
یکی از ویژگی های مهم میله صاعقه گیر ارزان بودن آن نسبت به برق گیر می‌باشد، با نصب میله صاعقه گیر در نوک سازه انرژی الکترواستاتیک ناشی از صاعقه را جذب و با یک نقطه انتقال امن جریان های صاعقه را به زمین منتقل می‌کند.

محافظ نوسان برق چیست چه کاربردی دارد؟

محافظ نوسان برق از جمله تجهیزاتی است که درون ساختمان نصب می‌شود و به عنوان حذف کننده جهش قطعی و یا حذف کننده حالت گذرا مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای حفاظت از تاسیسات کابلی یک ساختمان در مقابل سوئیچینگ یا افزایش ناگهانی ولتاژ در بورد توزیع ساختمان نصب می‌شود.

به عنوان مثال: بر اساس قوانین خود القایی نیروی محرکه القایی معکوس، قطع یک بار القایی، می‌تواند باعث افزایش های ناگهانی ولتاژ یا افزایش های سوئیچینگ شود.
که در نهایت این ضربات پالسی و افزایش های ناگهانی، منجر به آسیب رساندن به تجهیرات حساس به مقدار ولتاژ شود.
از محافظ نوسان برق در کنتاکتورهای ولتاژ پایین، در برابر افزایش های ناگهانی خارجی و از یک سیستم در برابر اثرات مخرب سوئیچ کنتاکتور، محافظت کند.
همانطور که می‌دانید محافظ نوسان برق، یک پریز برق با کلید توان ON/OFF می‌باشد که دارای سه سیم نازک است که این قابلیت را دارد به یک پریز دیواری متصل شود.

مقادیر ولتاژهای منازل در آمریکا ۱۲۰ ولت و یا ۲۳۰ ولت ACدر اروپا و بریتانیابه عنوان مقدار موثرRMS، شناخته می شوند.
مقدار پیک ولتاژهای ۱۲۰ و ۲۳۰ ولت به ترتیب برابر با ۱۷۰ و ۳۲۵ ولت با فرکانس ۶۰ و ۵۰ هرتز هستند.

در موارد ناگهانی افزایش ولتاژ مانند:

افزایش های ناگهانی سوئیچینگ و یا صاعقه، ممکن است باعث افزایش مقدار پیک ولتاژ به صد ها و یا حتی هزاران ولت از پالس های نا منظم در یک بازه زمان بسیار کوتاه (عموما در یک میلیونم ثانیه)، شود. که در نهایت این نوسان و پالس ها می تواند منجر به آسیب رساندن به دستگاه ها و تجهیزات الکترونیکی شوند. کار اصلی یک محافظ نوسان برق در واقع جلوگیری از به وجود آمدن ولتاژ پیک معین در یک ولتاژ می‌‎باشد.

به عنوان مثال: یک محافظ ولتاژ ۲۵۰ ولت به طور عادی در ولتاژ ۲۳۰ ولت کار می کند، در حالی که این محافظ، اگر مقدار پالس های گذرا از حد ۲۵۰ ولت تجاوز کند، توان خط را به سمت زمین هدایت خواهد کرد.

تفاوت برقگیر و محافظ نوسان برق در چیست؟

بعد از شناخت تفاوت بین صاعقه گیر و برقگیر در این بخش تفاوت برقگیر و محافظ نوسان برق را بشناسید. این دو دستگاه محافظتی در مقدار ظرفیت انرژی و ولتاژ با یکدیگر فرق دارند، محافظ نوسان برق از مقدار ولتاژ پایینی برخوردار است که می‎توان گفت که ظرفیت اتلاف انرژی آن کمی بیشتر از ولتاژ نامی می‌باشد.
این درحالی است که برقگیر قابلیت اتلاف انرژی بسیار بالایی دارد و این مقدار ولتاژ بالا بر روی عایق بی تاثیر است. در یک مدار از محافظ نوسان برق به هیچ وجه در برابر صاعقه که منجر به حالت های گذار و افزایش ناگهانی می‌شود، استفاده نشود.