۹ نکته کلیدی در انتخاب و نصب سرج ارستر

۱- اکثر سرج ارستر های تولید شده توسط شرکت های معتبر، بصورت ماژولار هستند و از دو قطعه پایه و ماژول حفاظتی تشکیل می شود. ماژول حفاظتی بشکل خشابی از پایه خارج شده یا به آن وارد می شود. هرچند در برخی ظرفیتهای ضربه، پایه و ماژول حفاظتی یکپارچه بوده و قابل جداسازی نیستند.

۲- ممکن است یک سرج ارستر زمان کوتاه دوام بیاورد و یا چندین سال در یک تابلو برق مشغول حفاظت از مدارهای الکتریکی و تجهیزات برقی باشد. طول عمر برقگیر بستگی مستقیم به تعداد و قدرت صاعقه ها یا ضربات اضافه ولتاژهای حاصل از سوئیچینگ در شبکه دارد.

۳- از آنجاییکه ماژول حفاظتی سرج ارستر بصورت کشویی خارج می شود، تعویض این قطعه بدون تغییر در سیم کشی یا شکل تابلو و بسرعت انجام پذیر است. البته تقریبا” تمامی بهای یک سرج ارستر متعلق به ماژول حفاظتی است و پایه چندان ارزشی ندارد.

۴- بر روی سرج ارستر یک نمایشگر سبز رنگ وجود دارد که نشان دهنده سلامت قطعه است. پس از فرسوده شدن و از بین رفتن سرج ارستر، این نشانگر به قرمز تغییر رنگ داده که زمان تعویض آن است.

۵- برخی برقگیرها دارای کنتاکت کمکی (ریموت) می باشند که بر روی پایه آنها نصب است. بهنگام فرسوده شدن کامل سرج ارستر و تغییر رنگ نشاندهنده به قرمز، کنتاکت کمکی بسته شده و مدار هشداری را فعال می کند. باین ترتیب امکان مونیتور کردن شرایط از راه دور نیز میسر است. برخی از شرکتها نیز نوعی ماژول آلارم نیز طراحی کرده است که بلافاصله پس از از کارافتادن سرج ارستر آژیر می کشد.

۶- سرج ارسترها در انواع تکفاز، فاز و نول، نول، دو فاز، دو فاز و نول، سه فاز و سه فاز و نول تولید می گردند که هریک به اقتضای محل و شرایط، مورد استفاده قرار می گیرند. نکته مهم در این رابطه عدم ارتباط داخلی سرج ارسترها با یکدیگر می باشد. مدار و عملکرد سرج ارسترها کاملا” از یکدیگر مستقل است و بر خلاف فیوزهای مینیاتوری، کلیدهای اتوماتیک یا چنین تجهیزاتی، اختلال در یکی از فازها موجب قطع هر سه خط نمی گردد. در پایه های دوپل و بالاتر، صرفا” یک شینه (باسبار) مسیرهای خروجی به ارت را به یکدیگر پل می نماید که این، تنها بمنظور کاهش میزان سیم کشی است. برخی اوقات این پل شدن در کارخانه انجام می شود که در بعضی قطعات قابل رویت و بعضی دیگر دیدنی نیست. گاهی نیز توسط کاربر شینه دلخواه استفاده می شود. نکته در اینجاست که هر چند یک سرج ارستر ممکن است سه فاز باشد، باید از شینه تکفاز برای پل کردن استفاده نمود.

۷- از نکته فوق در زمانیکه دسترسی به سرج ارستر با پایه های ۲، ۳ یا ۴ پل نیست می توان بهره گرفت. استفاده از چند برقگیر تکفاز یا نول تکی برای ایجاد یک سیستم حفاظتی سه فاز (یا غیره)، پل کردن پایه های به یکدیگر و اتصال به ارت شیوه مناسبی است و اصراری به استفاده از پایه چند پل نیست. البته این روش مزیتی نیز دارد. در صورتیکه تحت شرایطی یکی از مسیرهای پایه چند پل آسیب ببیند، کاربر ملزم به تعویض کل پایه می باشد اما اگر اتفاقی موجب معیوب شدن یکی از چند پایه تک پل گردد، فقط پایه آسیب دیده تعویض شده که صرفه جویی در هزینه است.

۸- طبق استانداردهای جدید، ماژول حفاظتی سرج ارسترهای فاز می بایست امکان قرار گرفتن در پایه را از هر دو جهت داشته باشند. توجه کنید که این قانون مشمول ماژولهای نول نمی باشد.

۹- بهنگام نصب سرج ارستر باید دقت نمود که این قطعه پیش از کلید محافظ جان یا هرگونه رله کنترل جریان نشتی نصب گردد. با توجه به اینکه عملکرد یک سرج ارستر از دید کلید محافظ جان، نشت جریان است؛ درصورتیکه ضربه ای در مدار وجود آید – که روزانه چندین بار اتفاق می افتد – و سرج ارستر عمل نماید، کلید محافظ جان نیز مدار را قطع می کند که مطلوب نیست. بنابراین مناسب ترین محل نصب سرج ارستر در یک تابلو برق، اولین نقطه ممکن در ورودی کابل به تابلو است که علاوه بر حفاظت از مدار ها و لوازم الکتریکی تغذیه شده توسط تابلو، از تجهیزات نصب شده در تابلو نیز حفاظت می کند. (بعنوان مثال کنتاکتورها، رله ها، تایمرها و… )