سرج ارستر چیست؟
ارستر یا برقگیر قطعه ای است که درسیستم های قدرت بالا تا ۱۰۰۰V برای حفاظت در برابر ولتاژها و جریان های گذرا و یا در برابر ولتاژ بیش از حد ناشی از عوامل خارجی نظیر (رعد و برق) و یا تغییر جریان داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از جمله عواملی که می‌توانند به دستگاه‌های الکتریکی و الکرونیکی آسیب برساند یا باعث کاهش عمر آنها شوند: صاعقه، سوئیچینگ اتصال کوتاه، کلید زنی و یا دشارژ الکترواستاتیک می‌باشند.
برق گیر جریان بار اضافه در وسایل الکترونیکی را به زمین متصل می کند و از این طریق جریان اضافی را به زمین منتقل می نماید و ولتاژ نرمال را به هادی انتقال می دهد.
برای کسب اطلاعات بیشتر لطفا با شرکت نیرو ایستا مرکز پخش سرج ارستر در ایران تماس بگیرید.
لزوم بکارگیری برقگیر
قبل از توضیحات بیشتر درباره محافظت ثانویه بهتر است بدانیم چرا باید از سرج ارستر ( برقگیر ) استفاده کنیم؟ زندگی در زمین همواره با مخاطراتی طبیعی و انسانی همراه است، یکی از این مخاطرات طبیعی رعد و برق یا صاعقه می‌باشد. همانطور که آگاه هستید رعد و برق علاوه بر خسارات مالی خسارت جانی نیز در بر دارد. انسان به کمک مجموعه ای از ابزارها همواره درصدد کاهش این خسارت‌ها می‌باشد یکی از این ابزارهای مهم در مقابله با صاعقه سرج ارستر است.
برای درک بهتر تاثیر صاعقه در خطوط و لوازم الکتریکی و الکترونیکی یک مثال ساده می‌زنیم: فرض کنید با یک شلنگ معمولی و فشار آب معمولی در حال کار هستید، ناگهان فشار آب چندین برابر می‌شود، مسلما شلنگ توان تحمل این حجم افزایش فشار را ندارد و از هم می‌پاشد. این دقیقا همان کاری است که چندین کیلو آمپر جریان الکتریکی صاعقه با خطوط و لوازم الکتریکی و الکترونیکی می‌کند.
با فرض اینکه شلنگ داستان ما دریچه ای دارد که تنها زمانی که فشار آب افزایش پیدا می‌کند باز می‌شود، همین دریچه و قابلیت باز شدن در زمان افزایش فشار باعث کاهش بار و جلوگیری از ازهم پاشیدن شلنگ خواهد شد. برقگیر ولتاژهای ناگهانی را به سمت سیستم ارتینگ منحرف می‌کند، به این ترتیب ولتاژهای گذرا را محدود می‌نماید. در ادامه این مقاله با کاربرد انواع حفاظت ثانویه یا حفاظت داخلی بیشتر آشنا شوید.
نحوه عملکرد سرج ارستر
دلیل عملکرد مناسب سرج ارستر یا برق گیر در انتقال ولتاژ اضافی آن است که در ساختار آن از اکسید فلز وریستور( The Metal Oxide Varistor)یا MOV می باشد.MOV یک نیمه هادی است که به ولتاژ بالا بسیار حساس می باشد.در ولتاژ های عادی MOV به صورت یک عایق عمل می کند و جریان از آن عبور نمیکند، اما در ولتاژ های بالا مانند یک هادی عمل می کند . در واقع وریستور مانند یک سوئیچ باز در زمان ولتاژ عادی و یک سوئیچ بسته در زمان ولتاژ بالا عمل می کند.
این وریستور (ویکی پدیا) به نسبت ولتاژهای متفاوتی که وارد ارستر می شوند دارای مقاومت های مختلف می باشد و از این طریق ولتاژ را کنترل می نماید. برای محافظت از تجهیزات مصرفی الکتریکی و واحد های صنعتی در برابر ولتاژ های گذرا ارستر قبل از ورودی تجهیزات به هادی متصل می گردد . مواردی که باید در هنگام ارستر مورد توجه قرار داد این است که ارستر رعد و برق را جذب نمیکند با آن را کاهش نمی دهد بلکه جریان اضافی را به زمین منتقل می کند، همچنین ارستر از دستگاه هایی محافظی می کند که به طور موازی با آن نصب شده اند.
قطعات بکار رفته در ساخت ارستر یا پروتکتور شامل:
• هسته ی آهنی انتقال دهنده
• زینر دیود
• واریستور اکسیدی فلزی
می‌باشند. برقگیر در تابلوهای برق به منظور حفاظت از وسایل الکتریکی در برابر جریان ولتاژهای بالا نصب می‌شود. با وجود نصب صاعقه گیر و ایجاد حفاظت اولیه در ساختمان اما همچنان در زمان برخورد صاعقه و ایجاد میدان مغناطیسی تا شعاع ۲ کیلومتری محل برخورد صاعقه خطر افزایش ولتاژ و آسیب وجود دارد.
جریان اضافه و اضافه ولتاژ مخرب چه زمانهایی اتفاق می‌افتند؟
• صاعقه مستقیما به سازه یا ساختمان برخورد کند
• صاعقه به زمین برخورد کرده تا شعاع ۲ کیلومتری سازه ها در معرض خطر هستند
• اثابت صاعقه با کابلهای برق ورودی به ساختمان
• آتش سوزی
• تخریب سازه یا بنا
• ضربات سوئیچینگ و اتصال کوتاه های شبکه از جانب کابل ورودی در ساختمان
• منابع تغذیه دستگاه ها در ساختمان از بین رفته باشند
• تجهیزات مخابراتی و شبکه های کامپیوتری با احتراق روبرو شوند
• آتش سوزی موتورهای الکتریکی و لوازم الکترونیکی
قرارگیری سرج ارستر در تابلو برق
با توجه به نوع کاربرد ارستر یا برقگیر ممکن است به شکل: موازی بعد از کلید اصلی، قبل از کلید محافظ جان (RCD) و یا از طریق پایه بر روی ریل تابلو برق قرار می گیرند. در غیر این صورت، جریان سرج به عنوان جریان پس ماند عمل نموده و باعث قطعی مدار می‌شود. ارستر های تولید شده در شرکت‌های معتبر معمولا بصورت ماژولار هستند که از دو قطعه پایه و ماژول حفاظتی ساخته شده‌اند. ماژول حفاظتی که بشکل خشابی تعبیه شده وظیفه اتصال سرج ارستر به تابلو برق را دارد.
محافظت ثانویه طبقه بندی و انواع مختلفی دارد، جهت انتخاب درست برقگیر بهتر است با این طبقه بندی آشنا شوید.
انواع سرج ارستر
انواع سرج ارستر
سرج ارستر کلاس B
سرج ارستر کلاس B به عنوان حفاظت اولیه در برابر صاعقه با تحمل جریان KA 100 (کیلو آمپر) مورد استفاده قرار می گیرد.
این نوع از سرج ارستر به منظور محافظت از دستگاه های الکترونیکی در برابر جریان گذرای ناشی از رعد و برق استفاده می شود و دارای بهره وری و اثر بخشی بالایی می باشد. این سرج ارستر تک قطبی می باشد و برای حفاظت از تاسیسات برقی و تجهیزات الکترونیکی در هنگام اضافه ولتاژ و یا جریان رعد و برق مستقیم مورد استفاده قرار می گیرد و دارای ظرفیت تخلیه بالایی می باشد و برای استفاده و نصب IV نیز مناسب می باشد. بصورت موازی به خطوط برق خارج از ساختمان متصل می‌شوند وظرفیت تخلیه بالایی دارد و با شکل موج ۳۵۰/۱۰ میکرو ثانیه شبیه سازی می‌شود.
دانلود کاتالوگ و اطلاعات مرتبط
سرج ارستر کلاس C
این ارسترها برای محافظت در مقابل سوئیچینگ می باشندکه به عنوان حفاظت ثانویه در مقابل اضافه ولتاژ عمل می کنند و ولتاژ نشتی از ارسترهای کلاس B را حذف می نمایند و همچنین ولتاژهای ناشی از سوئیچینگ، بر روی شبکه برق قدرت را به زمین منتقل می نماید.
سرج ارستر کلاس C طوری طراحی شده است که رابط میان هادی سیستم الکتریکی و و زمین باشد و میزان اضافه ولتاژ در دستگاه الکتریکی را کاهش دهد. سرج ارستر کلاس C تک قطبی بوده و برای محافظت از تجهیزات الکتریکی در هنگام تغییر ولتاژ ناشی از رعد و برق به کار میرود. این سرج ارستر به دلیل آنکه دارای وریستور اکسید فلزی می باشد از ظرفیت تخلیه بالایی برخوردار است.
دانلود کاتالوگ و اطلاعات مرتبط
سرج ارستر کلاس B+C
سرج ارستر کلاس B+C برای حفاظت از سیستم های الکتریکی در زمان توزیع ولتاژ پایین ناشی از رعد و برق و یا سوئیچ داخلی دستگاه های الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرد. ویژگی این نوع از سرج ارستر آن است که به هنگام تخلیه جران اضافی گاز های داغ یونیزه صادر نمی کند بنا بر این نیاز نیست که از وسایل قابل اشتعال دور نگاه داشته شود.
سرج ارستر کلاس D
جهت تکمیل و مقابله با اضافه ولتاژ از این نوع ارسترها استفاده می گردد.
سرج ارستر کلاس D در خطوطی که دارای ولتاژ پایین می باشند مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع ازسرج ارستر نمی بایست در معرض مستقیم رعد و برق قرار گیرد. سرج ارستر کلاس A برای تغییرات جزئی جریانs µ ۲۰/ ۸ با حد اکثرپیک ۵kv طراحی شده است.
سرج ارستر مخصوص دیتا و مخابرات
این نوع ارسترها برای حفاظت از خطوط کابلهای CAF5 و CAT6 وهمچنین برای حفاظت از دوربین ها مورد استفاده قرار می گیرد.
دانلود کاتالوگ و اطلاعات مرتبط
کاربردهای سرج ارستر (برقگیر) در ساختمان مسکونی، صنعتی و تجاری
با شناخت انواع سرج ارستر و آشنایی با عملکرد آن بهتر است بدانید که سرج ارستر در چه مکان‌هایی کاربرد دارد!
• سیستم‌های توزیع برق
• کنترلرهای منطقی قابل‌برنامه‌ریزی (plc)
• کنترلرهای موتور
• مدارهای روشنایی
• تجهیزات پزشکی
• تجهیزات HVAC
• سیستم‌های کنترل فرایند
• پریز‌های برق صنعتی
• کانکشن ورودی دیتا
• مدارهای ارتباطی، خطوط تلفن یا فکس، فیدرهای تلویزیون کابلی
• سیستم های امنیتی، مدارهای علامت هشدار، مرکز سرگرمی‌یا تجهیزات استریو
• لوازم خانگی
بیمه ماشین، منزل، عمر و … همگی برای جبران خسارات جانی و مالی پیش‌بینی شده‌اند، استفاده از سیستم ارتینگ و تجهیزات جانبی محافظتی همچون برقگیر، یک قدم قبل از بیمه محسوب می‌شوند. انسان با علم به اینکه احتمال وقوع صاعقه وجود دارد مجموعه اقدامات لازم برای کاهش خسارت ها ناشی از صاعقه را انجام می‌دهد. اجرای سیستم ارتینگ و خرید تک تک تجهیزات جانبی محافظتی نیازمند دانش و تخصص در این زمینه می‌باشد. کارشناسان شرکت نیروایستا آماده ارائه مشاوره قبل از خرید می‌باشند.
2,665 total views, 1 views today